Wiosna w ogrodzie botanicznym

Dziś opowiem Wam trochę o jednym z piękniejszych miejsc w Krakowie. To ogród botaniczny. Ostatnio byłam tam w połowie kwietnia i było naprawdę ślicznie. Jak daje słowo nie chciało się stamtąd wychodzić. Tyle kolorów,  zieleni, tyle gatunków roślin. Wszystko pachniało wiosną. Miałam zamiar pójść tam znów latem, ale jakoś wyleciało mi z głowy... a szkoda. Może uda się jeszcze jesienią. O tej porze w ogrodzie botanicznym musi być jeszcze bardziej kolorowo. Ktoś z Was był jesienią w ogrodzie botanicznym? Jako dziecko bywałam w tym miejscu częściej z rodzicami albo babcią. Byłam też w ogrodzie we Wrocławiu, ale nie był aż tak ładny ani tak duży jak ten nasz krakowski. Narobiłam sporo zdjęć, które chce Wam pokazać. Myślę, że wyszły całkiem niezłe (niekiedy bywam skromna 😉😉😉). Ja jak to ja robię zdjęcie za zdjęciem z każdej strony aż coś wyjdzie i żebym miała w czym wybierać. Ostatnio było tam sporo ludzi, a ja nie przepadam za tłumami w takich miejscach. Wolę kontemplować przyrodę w spokoju. W tym właśnie ogrodzie mieliśmy z mężem sesje ślubną ( dokładnie 5 sierpnia 2006 roku), która dzięki świetnemu fotografowi wyszła wspaniale... niestety ów pan fotograf już nie żyje (niech spoczywa w pokoju). Cudnie musi być latem, gdy już wszystko rozkwitło.


Zaczynamy zatem wirtualną wędrówkę po naszym ogrodzie

Poniżej na zdjęciu Collegium Śniadeckiego 

HISTORIA 

Krakowski ogród botaniczny jest najstarszym w Polsce i zajmuje obszar o powierzchni 9,6 ha. Założony został w 1783 roku. Mieści się przy ulicy Mikołaja Kopernika 27. Powstał na miejscu ogrodu rodziny Czartoryskich, zakupionego przez Jezuitów w 1752 roku. Po likwidacji zakonu teren ten przekazano Komisji Edukacji Narodowej, a ta w ramach reformy Akademii Krakowskiej założyła ogród botaniczny pełniący funkcję zakładu pomocniczego katedry chemii i historii naturalnej. Początkowo obszar obejmował 2,4 ha. Zaprojektowany został jako park barokowy typu francuskiego w którym hodowano rośliny lecznicze oraz ozdobne. Ogrodem zajmował się wówczas Jan Jaśkiewicz ( 1749 - 1809 ) urodzony we Lwowie polski chemik, geolog i mineralog końca XVIII wieku, doktor medycyny Uniwersytetu Wiedeńskiego, profesor chemii i historii naturalnej w Szkole Głównej Koronnej, a także nadworny lekarz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (od 1783 roku). 

Fot. https://krakow.fotopolska.eu/172349,foto.html

W 1783 roku ruszyły prace przygotowawcze,  a cztery lata później postawiono pierwsze szklarnie. Z biegiem czasu obszar ogrodu powiększał się. Obecną powierzchnię uzyskał w latach 50 - tych XX wieku. Kompleks szkalrniowy Victoria, przebudowano w XIX wieku, natomiast w latach 1993 - 1998 poddano go rekonstrukcji. Część tego kompleksu stoi w miejscu, gdzie znajdowały się kiedyś najstarsze szklarnie. W 1882 roku wybudowano palmiarnię, która istniała do 1969 roku, a jeszcze w 1966 oddano do użytku palmiarnię "Jubileuszową" wraz z zespołem szklarni tropikalnych.  Holenderka czyli niska cieplarnia w której hodowano storczyki pochodzi z 1954 roku. 

W latach 1788 - 1792 powstał gmach obserwatorium astronomicznego, w którym pracował Jan Śniadecki znany krakowski matematyk i astronom,  a wraz z nim Tadeusz Banachiewicz, astronom. W budynku Collegium Śniadeckiego mieści się teraz Instytut Botaniki UJ. Na terenie ogrodu w 1792 roku powstała jedna z najstarszych w Polsce stacji metereologicznych posiadająca nieprzerwaną serię pomiarową ( od 1825 roku), na jej miejscu rozciągała się wcześniej jurydyka o nazwie "Wesoła" założona w 1639 roku przez Katarzynę Zamoyską w 1639 (była to polska szlachcianka, właścicielka starostwa knyszyńskiego oraz sokalskiego, córka Aleksandra Ostrogskiego i Anny Kostczanki, matka słynnego Jana Sobiepana, III Ordynata zamoyskiego. Rozległej osadzie istniejącej tu w okresie renesansu na terenie, której znajdował się pałacyk typu "villa suburbana" nadała Zamoyska nazwę Wesoła. Rezydencję otaczał geometryczny, kwaterowy park, w jego południowej części przebiegał kanał wodny z dawnego starorzecza.  To książęta Czartoryscy uczynili zeń jeden z najpiękniejszych podkrakowskich pałaców.  Nad przebudową gmachu (wg projektu architekta Stanisława Zawadzkiego), której dokonano na potrzeby obserwatorium czuwał Feliks Radwański (1756 - 1826 - polski architekt, profesor  Uniwersytetu Jagiellońskiego, senator Rzeczpospolitej Krakowskiej). Na dachu budynku umieszczono kopuły obserwacyjne, zaś sale na parterze służyły pracownikom ogrodu botanicznego ( lokale mieszkalne ówczesnej dyrekcji). W latach 1829 - 1833 domek ogrodnika stojący po prawej stronie pałacu przebudowano na siedzibę kancelarii, a dawne stajnie dworskie przekształcono na mieszkania dla służby ogrodowej. W 1859 roku miała miejsce kolejna przebudowa pałacu na styl klasycystyczny.  

Fot. Pinterest 

1 kwietnia 1784 roku odbył się słynny wzlot balonem zorganizowany przez Jaśkiewicza i Śniadeckiego

Za sprawą ogrodnika, botanika i podróżnika ( Ameryka Środkowa i Południowa) Jana Warszewicza, który rozpoczął prace w krakowskim ogrodzie botanicznym w 1854 roku zaczęto rozwijać od połowy XIX wieku kolekcje roślin storczykowatych, dziś najstarsza i największa tego typu kolekcja w Polsce (ok 500 gatunków). Warszewicz urodził się w Wilnie gdzie studiował na tamtejszym uniwersytecie ale porzucił studia na wieść o powstaniu listopadowym i od razu wstąpił do armii. Po upadku powstania wyemigrował z kraju i osiadł w Prusach. Studiował w Berlinie i w Poczdamie. Był też członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (od 1865 roku). 

Duży wpływ na zmiany w kolekcji krakowskiego ogrodu miała aktualna sytuacja polityczna oraz warunki rozwoju nauki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pod koniec XVIII wieku w ogrodzie znalazło się około 3 tys gatunków roślin użytkowych.  Na początku XIX wieku kolekcja roślin podupadła, odbudował ją dopiero Alojzy Estreicher (1786 - 1852 - polski botanik, entomolog, profesor i rektor uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Towarzystwa Naukowego Krakowskiego) w latach 20 XX wieku. Wielką sławę zyskał ogród za czasów Ignacego Rafała Czerwiakowskiego (1808 - 1882 -  botanik, lekarz, profesor, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, poseł - wirylista Sejmu Krajowego Galicji, dyrektor ogrodu botanicznego ) w latach 60 tych XIX wieku. Kolejnym odnowicielem zbiorów był Marian Raciborski (1863 - 1917 - badacz flory Polski i Jawy), który założył nowe alpinarium, dział genetyki i zmienności roślin, był to początek XX wieku. To jak ogród wygląda teraz zawdzięczamy Władysławowi Szaferowi (1886 - 1970) jednemu z polskich botaników działających w Krakowie. Był też profesorem i dyrektorem Instytutu Botaniki UJ. W czasach ( 1991 - 2013), gdy dyrektorem ogrodu był Bogdan Zemanek przeprowadzono remonty szklarni, kotłowni, Collegium Śniadeckiego oraz bocznych budynków. 

                 Fot. https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Alojzy_Rafał_Estreicher

Fot.https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Ignacy_Rafał_Czerwiakowski#/media/Plik%3AIgnacy_Rafał_Czerwiakowski.jpg

Zbiory : 

Ogród botaniczny UJ posiada obecnie około 5000 gatunków i odmian roślin z całego świata, w tym 1000 gatunków drzew oraz krzewów,  a także ponad 2000 gatunków i odmian roślin szklarniowych. Arboretum zajmujące największą powierzchnię to parkowa część Ogrodu Botanicznego, która skupia kolekcję drzew i krzewów, po części zaprojektowane jako park krajobrazowy, po części podzielone na grupy tematyczne - geograficzne i ozdobne. Kolekcja roślin drzewiastych obejmuje ok 1000 gatunków oraz ich odmian, a najcenniejsze to klony i dęby. Wśród nich najznamienitszy okaz to Dąb Jagielloński ( dąb szypułkowy - quercus robur) który ma aż 230 lat. 

Obszar ogrodu botanicznego podzielony został na kilka działów: 

 ▪ Kolekcje roślin tropikalnych znajdujace się w szklarniach 

- Victoria, której nazwa pochodzi od wiktorii królewskiej Victoria amazonica rosnącej w basenie 

- Jubileuszowa - zbudowana z okazji Jubileuszu 600 - lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1964 roku, 

- Holenderka - oznacza typ szklarni, 

▪ Rośliny gruntowe 

- Rośliny biblijne 

- Arboretum

- Systematyka roślin 

- Biologia roślin 

- rośliny chronione

- Alpinarium

- Rośliny lecznicze iinne użytkowe 

- Rośliny ozdobne 

- Rośliny wodne 

Reszta zdjęć jest mojego autorstwa 

Poniżej: popiersie Warszewicza 

Poniżej: Popiersie Władysława Szafera

W cieniu magnoli 

I biała magnolia

Poniżej: szklarnia Jubileuszowa 

Poniżej  : Dąb Jagielloński ma ponad 230 lat 

Źródła  internetowe: 

https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Ogród_Botaniczny_Uniwersytetu_Jagiellonski 

https://krakow.fotopolska.eu/172349,foto.html