Z cyklu : Sztuka Japonii - Utagawa Hiroshige

 Witajcie Kochani 

Dziękuję Wam za odwiedziny na obu blogach oraz masę pozytywnych, serdecznych komentarzy. Wasza pamięć o tym miejscu i ciepłe słowa bardzo mnie dopingują i sprawiają, że chce mi się nadal działać w blogosferze. Dawno tu nic nie pisałam wiem, czas to zmienić i troszkę podziałać. Postaram się teraz nadrobić wszelkie zaległości, tym bardziej, że blog Kasiny świat obchodzi w tym roku 10 - te urodziny o czym już wspominałam na blogu Kasine bziki. Z tej okazji wypada pokazać Czytelnikom, że stary jubileuszowy blog wciąż funkcjonuje i absolutnie nie zamierzam go zamknać. Długo się zastanawiałam, o czym tu teraz opowiedzieć i nagle mnie olśniło, postanowiłam, że napiszę o pewnym japońskim artyście Utagawie Hiroshige, którego drzeworyty oglądałam w kwietniu na wystawie w naszym krakowskim Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Mam ogromną nadzieję, że Wam się spodobają jego niezwykłe prace, bo mnie osobiście zauroczyły i to przeogromnie. Dosłownie przepadłam. Można by rzec miłość od pierwszego wejrzenia. Nawet Julka, która zwykle się nudzi w muzeum oglądała je z wielkim zainteresowaniem. Nie będzie to jedyny taki post. Nadal będę poszukiwała wybitnych postaci w kulturze japońskiej i pisała o nich, bo uważam, że jak najbardziej warto. Postem o Hiroshige zaczynam zupełnie nową serię postów pt. "Sztuka Japonii" i prezentuję Wam jednego z najwspanialszych i jednocześnie wpływowych japońskich drzeworytników okresu Edo, którego prace znalazły się w kolekcji słynnego polskiego kolekcjonera sztuki Feliksa "Mangghi" Jasieńskiego, posiadał ich około 2000. 

Utagawa Hiroshige 

z cyklu 36 widoków na górę Fuji 

źródło : Pinterest 

portret Hiroshige sporządzony przez Kunisadę Utagawa

źródło : Wikipedia 

Ando Hiroshige - właściwe imię i nazwisko artysty - urodził się w 1797 roku w Edo (współcześnie Tokio) w rodzinie samurajskiej niższej rangi, a zmarł 12 października 1858 roku podczas epidemii cholery w swoim rodzinnym mieście. Artysta ten powszechnie znany był jako Utagawa Hiroshige, malarz, grafik oraz twórca mistrzowskiej sztuki Ukiyo - e.  Po śmierci ojca strażaka w 1809 roku zdecydował się wstąpić do straży pożarnej, nadal jednak pasjonował się sztuką. W 1811 roku został uczniem Utagawy Toyohiro i przyjął imię Hiroshige, a zamiast własnego nazwiska Ando począł używać nazwy szkoły, w której doskonalił swój warsztat. W dzieciństwie nazywany był Tokutaro, został sierotą mając 12 lat. 

Ukiyo - e to cykl słynnych obrazów przepływającego świata, rodzaj malarstwa drzeworytowego, które funkcjonowało we wspomnianym już okresie Edo czyli od połowy XVII wieku do początków okresu Meiji w drugiej połowie XIX wieku. Drzeworyty ykiyo - e tworzone przez mistrza Utagawę były plastycznym  środkiem opisu przepływającego, ulotnego świata mieszkańców japońskich miast, niezwykłych zjawisk przyrody, a także ludzi sztuki, głównie aktorów oraz kurtyzan. Obok popularnej literatury kibyoshi ( ilustrowane książki z żółtymi okładkami) i teatru kabuki, drzeworyt stanowił jeden z trzech zasadniczych filarów kultury ukiyo - e. 

Technika drzeworytu monochromatycznego zaistniała w Japonii najprawdopodobniej w VIII wieku dzięki warsztatom koreańskim, stosowana przede wszystkim do druku tekstów oraz wizerunków buddyjskich, potem także do druku literatury edukacyjnej, popularnej i erotycznej. Na początku istnienia ukiyo - e największą popularnością cieszyły się shunga ( obrazy wiosenne) czyli drzeworyty oraz grafiki o charakterze pornograficznym. Za Złoty Wiek ukiyo - e uważa się lata 1781 - 1804, był to czas mistrzów Utamaro Kitagawy, Eishi Chobunsa i Sharaku Toshusai. 

Główni twórcy w zakresie sztuki ukiyo - e : 

*Moronobu Hishikawa - urodzony 1618, zmarł 25 lipca 1694, japoński malarz, pionier techniki, z początku stosował drzeworyt, którym ozdabiał książki, później jego dzieła stały się samodzielnymi dziełami sztuki. Drzeworyt pt. "Za parawanem" znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. 

*Harunobu Suzuki - ur. ok 1725, zmarł 1770, malarz japoński, twórca ukiyo - e, prawdopodobnie pochodził z Kioto. Uczył się drzeworytu u Shigenagi Nishimury. Suzuki jako pierwszy wykonał drzeworyt techniką wielobarwną (nishiki -e) w 1756 roku. Prace tego artysty cechujące się miękkim rysunkiem, delikatnymi barwami, lirycznym nastrojem zdobiły książki, kalendarze i erotyczne obrazki shunga.  Najczęściej przedstawiały one obrazki z życia codziennego, świat młodych mężczyzn i kobiet. Do uczniów Suzukiego należeli np. Harushige Suzuki, Koryusai Isoda oraz Masanabu Tanaka. 

*Utamaro Kitagawa - ur. 1753, zm 31 października 1806 roku w Edo,  japoński drzeworytnik i malarz, uważany za jednego z najlepszych twórców gatunku ukiyo - e. Zasłynął dzięki obrazom typu bijin okubi - e ukazujących piękne kobiety. Szczegóły życia tego artysty nie są bliżej znane. Był uczniem Toriyamy Sekiena. Kitagawa inspirował się twórczością ówczesnych artystów jak Kitao Masanobu oraz Tori Kiyonagi, na podstawie ich technik kształcił się jego własny styl. Pierwsze dzieła tego artysty zaistniały w latach 70 tych XVIII wieku, a szczyt osiągnął w latach 90 tych. Początkowo tworzył  pod pseudonimem Toyoaki, później podpisywał się jako jako Utamaro. Jako jeden z niewielu zdobył sławę za życia. Jego dorobek to około 2000 dzieł, a te najpopularniejsze to : Wizerunki kobiet, Dwanaście godzin w dzielnicach rozrywek, Zakochane kobiety, Trzy słynne piękności, Dwie kobiety, Kurtyzana trzymająca wachlarz, Kobieta ocierająca pot. W 1804 roku artysta został aresztowany za nielegalne produkowanie druków, ukazujących XVI wiecznego przywódcę militarnego Hideyoshiego Toyomietiego. Zmarł dwa lata później. 

* Shararaku Toshusai - data urodzenia i śmierci tego artysty nie są znane, nie ma nawet twardych dowodów na to, że ktoś taki faktycznie istniał. Nie znane jest także prawdziwe imię i nazwisko. Przypuszcza się, że Shararaku Toshusai to pseudonim kilku artystów. Według hipotez mógł on być aktorem teatru no. 

* Hokusai Katsushika - ur. 31 października 1760 w Edo, zm. 10 maja 1849, znany głównie pod imieniem Hokusai, jeden z najpłodniejszych i najwybitniejszych jap. malarzy, drzeworytników w stylu ukiyo - e. Podpisywał swoje dzieła wieloma pseudonimami, między innymi : Shunro, Sori, Taito, Manji. Kształcił się w pracowni Shunsho. Zasłynął jako bardzo płodny artysta, świetny rysownik, pejzażysta, ilustrator, a także karykaturzysta. Dzieła jego ukazywały ówczesną Japonię, tworzył wizerunki współczesnych jemu poetów. Malował kwiaty, żółwie, bażanty, koguty, sto poematów, mosty i kaskady. Za namową swych uczniów wydał 15 tomów pt. Manga zawierających szkice oraz rysunki. Najsłynniejszy cykl drzeworytów pt. 26 widoków na górę Fuji zainspirował Hiroshige Utagawę, który stworzył cykl obrazków o tym samym tytule. 

Poniżej : Wielka fala w Kanagawie, najsłynniejszy drzeworyt Katsushiki 

źródło : Pinterest 

Technika wykonania drzeworytu 

* Do wykonania drzeworytu potrzebne były conajmniej cztery osoby, artysty, rytownika, drukarza oraz wydawcy. Pierwszy wielobarwny wysokiej jakości drzeworyt nishiki - e powstał około 1800 roku. 

* Kreśląc linie za pomocą tuszu sumi - sen artysta robił czarno biały szkic konturowy shita - gaki na częściowo przezroczystym papierze, słowami lub numerami zaznaczał poszczególne barwy 

* Rytownik zwany hori - shi naklejał szkic na klocek drzeworytniczy - używano drewna wiśniowego - następnie wycinał projekt tak, aby stworzyć oryginał w negatywie. Blok ten czyli płyta z tuszem służyła do drukowania czarnego obrysu. 

* Z pierwotnej matrycy wykonywało się tyle odbitek ile było klocków potrzebnych dla poszczególnych kolorów - nawet po opracowaniu techniki drzeworytu wielobarwnego wybrane kolory nakładano czasem ręcznie, klocki do kolorów nazywały się iro - ita, 

* Kolejnym krokiem było naklejanie odbitki na klocki, a po przetarciu przycinano matryce poszczególnych barw, 

* Drukarze pod nadzorem artysty odbijali poszczególne kolory. Każdy blok miał oznaczenie w tym samym miejscu w stosunku do gotowego obrazu. Drukarz używał ich, aby mieć pewność, że papier jest ustawiony na bloku w odpowiedniej pozycji, tak by kolory nie zniknęły, 

* Należało przechodzić kolejno od kolorów jaśniejszych do ciemniejszych, a poza tym zaczynano od bloków o mniejszych obszarach drukowania do tych większych.

Poniżej : Grupa pięknych kobiet przy tworzeniu obrazów ukiyo - e autorstwa Kunisady Utagawa 

źródło : Wikipedia 

Twórczość Hiroshige miała wielki wpływ na kulturę zachodu, inspirował takich twórców jak Udo Kaller, Vincent van Gogh, James Mc Neill Whistler, Paul Cezanne, Henri de Toulouse - Lautrec, Paul Gauguin, a także innych twórców impresjonizmu. Wielbicielką dzieł tego japońskiego mistrza sztuki drzeworytu była również Wisława Szymborska, która poświęciła mu wiersz "Ludzie na moście". Większość prac Utagawy to drzeworyty, charakteryzujące się ogromną dbałością o szczegóły, niesłychanie dopracowaną kolorystyka, świetną perspektywą, elegancką linią czy trafnymi kontrastami barw. Na początku swej kariery artystycznej tworzył głównie portrety kobiet i aktorów, ale sławę zdobył dzięki niezwykle pięknym pejzażom i obrazom natury, które powstały nieco później. Wśród jego dzieł jest mnóstwo kompozycji przedstawiających kwiaty, ptaki, dawne Tokio, inne miasta, drogi. Najsłynniejsze serie Hiroshige stanowią : Sto znanych miejsc w Edo - 1856 - 1858, Pięćdziesiąt trzy stacje na gościńcu Tokaido - 1833 - 1834, Trzydzieści sześć widoków na górę Fuji - cykl zainspirowany twórczością wspaniałego Katsushiki o tym samym tytule. Hiroshige odegrał kluczową rolę w rozwoju gatunku druku krajobrazowego w Japonii. 

Asakusa z serii : Sto znanych miejsc w Edo  

Księżyc i ptaki 

źródło : Hiroshige – mistrz deszczu i cienia » Niezła sztuka (niezlasztuka.net)

Kambara z cyklu Pięćdziesiąt trzy stacje na gościńcu Tokaido 

Z cyklu "Sto słynnych miejsc w Edo " Publiczny ogród w świątyni Hachiman w Fukagawie 

Serię tę Hiroshige dedykował ukochanemu miastu Edo 

Przełęcz Satta, prowincja Suruga z cyklu Trzydzieści sześć widoków na Fuji 

Ejiri w prowincji Suruga z cyklu Trzydzieści sześć widoków na Fuji 

z cyklu Trzydzieści sześć widoków na Fuji 

z cyklu Trzydzieści sześć widoków na Fuji 

z cyklu Trzydzieści sześć widoków na Fuji 

Nie bez powodu nazywa się Hiroshige Mistrzem cienia i perspektywy 

Poniżej : Słynne dzieło : Wieczorna ulewa nad wielkim mostem i Atake z cyklu Sto znanych miejsc w Edo

źródło  : Pinterest 

Z tych wszystkich drzeworytów najbardziej urzekają mnie te pejzaże zimowe oraz ich niezwykła kolorystyka, dbałość o szczegóły 

źródło  : Pinterest 

źródło : Pinterest 

Hiroshige doskonalił techniki reprezentowane przez szkołę Kano, bardzo popularną szkołę, która to definiowała kanony japońskiego malarstwa (od XV wieku), wprowadziła do sztuki japońskiej malarstwo rodzajowe, kładła nacisk na ekspresyjność dzieła, a w technikach posługiwała się ostrymi wyraźnymi pociągnięciami pędzla. Nieco później zaczęto propagować malarstwo dekoracyjne, charakteryzujące się złotym tłem. W tamtym czasie artysta studiował też założenia nurtu nanga, było to malarstwo południowych Chin, przejęte przez Japonię, znane pod nazwą bunjinga, co oznaczało malarstwo literatów, intelektualistów. W tym nurcie tworzono zazwyczaj krajobrazy uzupełniane niekiedy kaligrafiami, głównie fragmentami wierszy. Interesował się także poczynaniami realistycznej szkoły Shijo. Zręcznie posługiwał się techniką perspektywy liniowej, którą poznał za sprawą sztuki europejskiej i japońskiej sztuce uki - e. 

Dziękuję za uwagę i do zobaczenia! :) 

źródła internetowe : 

Hiroshige Utagawa: Mistrz krajobrazów Ukiyo-e (joseartgallery.com)

Ukiyo-e – Wikipedia, wolna encyklopedia

Hiroshige Andō – Wikipedia, wolna encyklopedia 

Hiroshige – mistrz deszczu i cienia » Niezła sztuka (niezlasztuka.net)

Hiroshige Utagawa – ostatni mistrz tradycji (twoja-sztuka.pl)